De reis door het Pamir gebergte

** Woensdag 10 augustus 2011, Tadzjikistan:
Gisteravond stelde ik ter controle de vraag of de visums voor de Pamir regio voldoende geregeld waren voor ons. We hadden nl. geen speciaal visum gezien en wij twijfelden er aan of dit nu geregeld was. Toen dit door de agentschap gecheckt werd, bleek dat we nog niet over het juiste visum beschikten. De Pamir regio bestaat uit een autonome regio, waar dit visum nodig is. Vanochtend zijn de chauffeur, Hoessein en de baas van het agentschap de hele ochtend druk in de weer, om dit visum geregeld te krijgen. Normaal duurt dit 2 á 3 dagen, nu 4 uurtjes omdat onze 'driver' van de politie is en daar een hoge functie heeft bekleed. Daar hebben we geluk bij, anders was ons hele schema in gevaar gekomen.
Voordat we echt de bergen in gaan, rijden we eerst nog even langs een fastfood restaurant voor de lunch. We zijn dus onderweg naar het Pamir gebergte en zeer benieuwd wat we gaan merken van de grens met Afghanistan. Eerst bekijken we nog een gerenoveerd kasteel genaamd Kulhood of Koolhood. Er zijn twee zijden compleet en zeer netjes gerenoveerd. Helaas is het kasteel dicht omdat we later in het schema zijn. Dan ziet onze gids de man die de sleutel heeft en roept hem. Hij is een grappig mannetje die zich voorstelt met al zijn titels. Hij is iets van dokter, ingenieur, archeoloog etc, maar hij heeft de sleutel. Hij wil ons natuurlijk van alles laten zien maar als hij de deuren opent zien we alleen maar een ruïne die je kunt bekijken. Zo te zien was het een zeer moderne beschaving met warm water, vloerverwarming, afvalverwerking en badkamers. We maken snel een eind aan zijn verhaal en rijden door. We moeten namelijk vandaag nog aankomen in Kala-I Khumb Als we aankomen bij de homestay is de vrouw die de sleutel heeft nog onderweg. Als Hoessein haar belt is ze kortaf aan de telefoon. Ze loopt binnen zonder te begroeten en laat ons onze kamer zien. Dan vraagt ze om een stempel in ons paspoort of we getrouwd zijn. Een stempel, dat hebben we niet. Dan kan er dus niet samen geslapen worden volgens de vrouw. Een kleine discussie volgt en als ik haar mijn kopij van mijn paspoort geef blijkt toch alles goed te zijn. Het is een nors en niet vrolijk vrouwtje. We gaan op zoek naar een restaurant maar alles is donker, er is geen straatverlichting, dus het vinden van een restaurant neemt wat tijd in beslag. Uiteindelijk vinden we er één en zoals bij ieder restaurant gaat de bestelling fout maar achteraf is dat maar goed want nu heeft Paul een extra soepje gegeten. Terug in de homestay heeft de vrouw voor Eus toch maar een extra kamer gemaakt en netjes de pleerol met een zeepje klaar gezet. We slapen toch op één kamer.

** Donderdag 11 augustus 2011, Tadzjikistan:
We rijden nu de uitlopers van het Pamir gebergte in. Het landschap verandert en wordt met de kilometer mooier. Van een glooiend heuvel landschap veranderd het uitzicht naar een echt berglandschap. Eerst nog begroeid maar hoe verder we komen hoe bergachtiger het wordt. Dan komen we bij de grens met Afghanistan. Tussen de twee landen stroomt een brede hard stromende rivier. Het ziet er heel anders uit dan je altijd te zien krijgt op de televisie. De rivier is bruin van kleur, het is een modder rivier die tussen de twee gebergtes in stroomt. Aan de Tadzjikistan zijde is de weg vol met keien en dan weer geasfalteerd. Aan de Afghanistan zijde is de weg meer een pad, het is een pas waar brommers en ezeltjes overheen kunnen. Dit pad ligt volledig aan de onderzijde van de bergen en slingert aan de overzijde van ons mee met onze weg. Aan onze kant rijden sporadisch vrachtwagens, four wheel drive en Opels. Opels zijn hier gewild. Deze auto's zijn hier goedkoop en de onderdelen zijn makkelijk verkrijgbaar en goedkoop. De route biedt mooie uitzichten. Om de zoveel kilometer is er een dorpje aan Tadzjikistan zijde dan weer een Afghanistan zijde. De bouwstijl van de huizen wijkt enigszins van elkaar af, de mensen van beide landen kunnen elkaar zien maar kunnen niet met elkaar in contact komen omdat er nauwelijks grensovergangen zijn. Aan beide kanten zien we nu veel agrarische activiteiten maar in de winter is dit deel van de wereld volledig ingesneeuwd en kunnen de mensen geen kant op. Het is een vreemde gewaarwording om te beseffen dat je langs de Afgaanse grens rijdt, eigenlijk merk je het nauwelijks want de mensen zijn er vredig en zeer vriendelijk. Ze groeten als je er langs rijdt. We stoppen bij een vriend van de baas van het agentschap waar we lunchen en via zijn verrekijker kijken we naar broedende arenden. We besluiten om te wachten met verder rijden totdat het schemert want dan kunnen we misschien een bepaald soort steenbok zien, die de berg omlaag komt om te drinken. Deze steenbok is behoorlijk groot een heeft rechte horens die in een krul omhoog gaan. Dit in tegenstelling tot het beroemde Marco Polo schaap dat je eigenlijk helemaal niet meer ziet. Dit schaap heeft een krullende hoorn opzij van zijn hoofd. In een waterval nemen de heren een douche en we spelen 'rush hour' met de kinderen. Tegen de avond gaat de man mee en kijken we of we de berggeiten kunnen zien. Helaas vertellen soldaten dat ze al een week lang niet gesignaleerd zijn. Jammer, geen geluk, we zien ze niet. We zetten de man bij het volgende dorp af en rijden door naar Khorog waar we in een homestay overnachten. Vannacht zullen we geen airco hebben, dat wordt afzien geblazen. Maar eerst blijven we nog even op het balkon buiten zitten.
Wat we nog niet geschreven hebben is dat momenteel bijna alle grenzen tussen Oezbekistan en Tadzjikistan dicht zijn omdat deze buurlanden niet op zo'n goede voet met elkaar staan. Dit verklaart waarom we een heel eind om moesten rijden om de grens over te gaan. Het is namelijk zo dat Oezbekistan enkele grotere rivieren heeft, waar men erg afhankelijk van is in verband met het woestijnklimaat. De oorsprong van deze rivieren ligt echter in Tadzjikistan. Tadzjikistan heeft echter één belangrijke rivier afgesloten voor Oezbekistan omdat ze een dam gebouwd hebben waar ze elektra willen gaan opwekken.

** Vrijdag 12 augustus 2011, Tadzjikistan:
In onze kamer vannacht was het enorm warm. Zo warm dat we op een gegeven moment buiten zittend op een stoel wilden gaan slapen. Gelukkig zag de eigenaar ons zitten en heeft hij voor ons buiten een bed gemaakt zodat we nog twee uurtjes slaap mee konden pikken. Na het ontbijt rijden we verder de Pamir in. De bergen worden steeds hoger en de hele dag rijden we weer langs de grens met Afghanistan. De Panj rivier die de grens vormt is een bruine rivier die veel modder met zich meevoert. Op de meeste plekken is de stroming hard en wild. Als we verder de Pamir inrijden wordt hij breder en dieper waardoor ook de stroming rustiger wordt. De eerste toppen met sneeuw zien we verschijnen. We zitten vandaag het grootste deel van de dag in de auto maar het verveeld geen moment. Het landschap is adembenemend en als we door de dorpjes rijden kunnen we het plattelandsleven van dichtbij bekijken. Aangekomen in Khorog gaan we nog een botanische tuin bezoeken. Dan is het alweer tijd om te gaan douchen en te eten. Morgen hebben we weer een soortgelijke tocht voor de boeg alleen zullen wij op steeds grotere hoogte komen. 's Avonds lopen we nog naar een park waar een Tadzjiekse band optreedt. We beluisteren deze en lopen dan terug naar het hotel. Daar kletsen we nog even met mensen uit Zwitserland en spelen een potje kaart.

** Zaterdag 13 augustus 2011, Tadzjikistan:
Vandaag hebben we weer een lange tocht voor de boeg en zullen we weer de hele dag langs de grens met Afghanistan rijden. De uitzichten zijn wederom fantastisch en we kunnen foto's blijven knippen. Onderweg slaan we even van de doorgaande weg af om naar een hotspring, Garamchasma, te rijden. Helaas kunnen we er niet in omdat het 'mannentijd' is maar de hotspring zelf ziet er fantastisch uit. Door het kalkhoudende water zijn er witte rotsformaties ontstaan, deze zijn te vergelijken met Pamukala in Turkije. Omdat we deze destijds (inmiddels 20 jaar geleden) gemist hebben, is het nu extra leuk om deze te zien. We kunnen nog even met onze voeten in een badje zitten maar willen dit niet te lang doen want het stinkt hier naar rotte eieren oftewel zwavel. We vervolgen onze tocht weer en lunchen in Ishkashim. Na een lekkere maaltijd van gevulde soep en paprika gevuld met iets niet definieerbaars, rijden we verder.
We rijden nu langzaamaan de Wakhan corridor binnen en werpen een eerste blik op het Hindu Kush gebergte. In deze corridor werd de Great Game beëindigd en werd deze plek neutraal verklaard. Onderweg stoppen we bij een oud fort dat bijna vergaan is, weer en wind zullen er voor gaan zorgen dat dit fort straks helemaal niet meer bestaat. Voor vandaag staat er nog een ander fort op het programma. Dit ligt hoger in de bergen en via een stoffig, steil pad rijden we er naar toe. Het uitzicht over de Wakhan Corridor is verbluffend. Als we iets verder door rijden, zijn er opnieuw weer hotsprings. Helaas kunnen we ook hier weer niet in, dat wordt een aantal dagen niet douchen, vrees ik. Uiteindelijk komen we in Yamg aan, een klein pittoresk dorpje. Ook hier overnachten we weer in een homestay. Een homestay wil niet meer zeggen dan dat je bij mensen thuis overnacht. Ze stellen één of meerdere kamers beschikbaar voor gasten en koken het diner voor degenen die bij hen logeren. Op deze manier krijg je een goede indruk van hoe de mensen hier leven. Tijdens het diner ontmoeten we een gepensioneerd stel uit Californië. Zij doen momenteel vrijwilligerswerk in Dushanbe en hebben enkele dagen vrij af genomen. Na het avondeten kletsen we nog wat en gaan op tijd slapen.

** Zondag 14 augustus 2011, Tadzjikistan
Vanochtend hebben we tijd genoeg omdat we tot na de lunch in dit dorp blijven. Samen met de Amerikanen bezoeken we een museum van de soefi heilige Mubarak Kadam. Op zich interessant om te zien hoe ze het voor elkaar hebben weten te krijgen om hier een museum te bouwen en om het verhaal van deze man te horen. Ook bezoeken we een antiek Pamirhuis, dat altijd hetzelfde is opgebouwd, vijf pilaren die allen iemand symboliseren. De pilaren bij binnenkomst symboliseren de twee zonen van Mohammed. Schuin daar tegenover staat de pilaar die Mohammed symboliseert en daarnaast die van Fatima, de dochter van Mohammed. De laatste paal symboliseert de echtgenoot van Fatima. Ook het plafond betekent van alles, hier kun je alle heilige terug vinden zoals: Adam en Eva, Jezus, Allah, Boeddha, etc.
Naderhand lunchen we in de homestay en vervolgens rijden we door naar Langar. Onderweg krijgen we een klein ongeluk omdat er een wegversmalling is onze tegenligger geen gas terug neemt. Ineens vliegt er glas door de auto. Ik heb wat kleine glas scherfjes in mijn gezicht gekregen. Paul maakt vakkundig mijn gezicht schoon en naast wat schrammetjes is er niets meer van te zien. De buitenspiegel is kapot gegaan. Godhan en Hoessein zijn enorm geschrokken en voelen zich hier erg vervelend over. Op zich begrijpelijk maar zoveel is er niet aan de hand met mij, excuses aanvaard!
Als we in Langar aan komen overnachten we ook daar weer bij mensen thuis. We leggen onze rugzakken in onze slaapkamer en wandelen, samen met de Amerikanen en Hoessein naar petroglieven, terwijl Godhan de spiegel weer maakt. De wandeling is nog best heftig omdat we hier behoorlijk steil naar boven gaan. Boven bewonderen we oude tekeningen en genieten met name van het uitzicht op de Hindu Kush. Als we weer terug zijn in de homestay wordt Paul niet goed, hij heeft hoofdpijn en is misselijk. Een duidelijk geval van hoogteziekte. Paul blijft de gehele avond in bed en we herbeleven onze avonturen van twee jaar geleden weer. Met Hoessein spreek ik af, dat we morgenvroeg kijken hoe het met Paul gaat en dat we dan beslissen of we verder gaan of omkeren. De komende dagen zal de hoogte alleen nog maar toenemen, gezondheid, blijft het belangrijkst!

** Maandag 15 augustus 2011, Tadzjikistan
Paul voelt zich vanochtend gelukkig alweer een heel stuk beter. We besluiten dan ook om verder te gaan en rijden richting de Pamir highway, mocht er wat gebeuren dan zijn we via deze 'grotere' weg ook weer snel lager Helaas hebben we van het Amerikaanse paar geen afscheid kunnen nemen omdat wij wat langer zijn blijven liggen. We verlaten de Wakhan corridor en de Afghaanse grens en trekken verder de Pamir in. Vandaag hebben we onze eerste echte pas, de Khargush pass en is 4344 meter hoog. Het landschap is en blijft adembenemend mooi. Onderweg komen we veel marmotten tegen maar zodra deze enige onraad bespeuren rennen ze weg en verstoppen zich onder de grond. De weg is niet meer dan een zandpad. Onderweg komen we een Nederlands stel op de fiets tegen, ze zijn halverwege de pass, wat een bikkels!
Als we na enkele uren rijden Bulunkul bereiken, zijn we weer verbaasd dat ook hier weer mensen leven. Het dorpje bestaat uit weg roestende containers en andere zooi, het maakt een deprimerende indruk. Het desolate landschap maakt echter alles goed, want dat is echt indrukwekkend! Als we onze bagage bij de homestay afgegeven hebben, rijden we nog een klein stukje verder naar het Yashilkul meer. Het water is Turkoois van kleur en redelijk koud. Toch probeer ik om het water in te gaan want we hebben al dagen niet gedoucht en sinds Dushanbe heb ik dezelfde kleren aan. Het is dan ook heerlijk om even op te frissen en om mijn haren te wassen. Naderhand genieten we van een lunch op het strand. Met een volle buik rijden we terug naar onze homestay waar we een middagdutje doen. We zitten inmiddels op 3800 meter hoogte en dat begin je wel aardig te merken. Voor het avondeten zijn Hoessein en Godhan bij ons op de kamer, we luisteren muziek en spelen een spel op de laptop. Na het diner spelen we skip-bo, het wordt een gezellige, melige avond waarbij we regelmatig de tranen van het lachen van onze wangen moeten vegen.

** Dinsdag 16 augustus 2011, Tadzjikistan
Vandaag hebben we om 7.30 ontbijt. We hebben redelijk geslapen maar omdat we hier op hoogte zitten, sliepen we wat minder diep omdat het hart erg hard aan het werken is om de verminderde zuurstof toch rond gepompt te krijgen. Hoessein heeft geregeld dat we op het enige paard van het dorp mogen rijden. Als ik buiten kom is het paard echter zoek, twee mannen gaan het paard eerst zoeken en wij beginnen alvast aan het ontbijt. Als we bijna klaar zijn met het droge brood naar binnen te werken, wordt er geroepen dat het paard gevonden is. We mogen nu rijden. Dat laat ik me geen twee keer zeggen en voordat ik het weet rijd ik door deze troosteloze verzameling van barakken. Wat een zooi en de kinderen zien er allemaal uit als kleine schoffies, met pluizig haar en verbrande gezichtjes, je zult hier moeten leven.
Voordat we onze tocht, via de Pamir highway vervolgen gaan we eerst nog op zoek naar hotsprings, deze zouden hier in de buurt ergens moeten liggen. Godhan en Hoessein zijn hier ook nog nooit geweest. Als we in het enorme desolate landschap een huisje zien staan, vragen we daar naar de precieze weg. Eén van de kinderen rijdt met ons mee om de weg te wijzen. De warm waterbronnen zijn echter te warm om in te gaan, zelfs je voeten er in houden is niet mogelijk. We keren daarom weer om maar krijgen problemen met de helling die we zojuist afgedaald hebben. De jeep komt er niet tegenop, dit heeft mede te maken omdat de 4x4 het tijdelijk even niet doet. Dan maar wat 'han en span' diensten verlenen. Zodra de jeep een stukje hoger is, leggen we een grote kei achter de achterwielen en zo komen we uiteindelijk omhoog. Als we het kind weer thuis afzetten is zijn grote zus net bezig om brood te bakken. Vol bewondering kijken we hier naar en met nog meer bewondering kijken we naar de grote zus van 23 jaar, die het gehele huishouden inclusief de opvoeding van haar vier kleinere broertjes en zusjes op zich heeft genomen. Paps en mams werken in Murgab, wat vandaag onze eindbestemming is.
Omdat het de laatste dag met Hoessein en Godhan is besluiten ze dat we een alternatieve route gaan rijden. Via enkele sporen in het zand, rijden we off the road richting het eerste dorpje. We rijden (lees: hobbelen) langs meertjes, bergen en marmotten. Uiteindelijk bereiken we de Pamir highway en na een lunch van gebakken aardappelen met gebakken ei, rijden we verder, over een relatief makkelijke en rechte weg naar Murgab. Daar overnachten we weer bij mensen thuis. Eus loopt nog even met de chauffeur en Hoessein naar de bazaar. 's Avonds spelen we voor het laatst een potje skip-bo en nemen alvast afscheid van onze twee nieuwe vrienden. We zien ze morgen vroeg nog wel even maar toch......

** Woensdag 17 augustus 2011, Tadzjikistan en Kirgyzië
Vanochtend nemen we dan definitief afscheid van Godhan en Hoessein, het is nooit leuk om afscheid te moeten nemen van mensen waar het mee klikt en waar je waarschijnlijk van weet, dat je hen nooit meer zult zien. De eigenaar van de homestay zal ons vandaag naar Kirgizië brengen en morgen richting de grens met China. We rijden via enkele passen en het Karakolmeer naar Karakol. Daar maken we een wandeling door het dorp, dat schitterend gelegen is aan een enorm blauw meer omringd met besneeuwde bergen, prachtig! Het dorp zelf is echter troosteloos, we lopen er wederom vol verbazing doorheen. We lunchen bij een vriendelijk vrouwtje en even later komt er een jeep aangereden, wat blijkt, daar komen per toeval, Hoessein en Godhan aan terwijl er geen andere toeristen te bekennen zijn in dit godverlaten dorp. We hebben een enthousiaste begroeting maar na een minuut of tien moeten we er helaas toch weer echt vandoor. De grens naar Kirgyzië wacht op ons. We hebben geluk want we zien uit de wolken, de hoogste top van de Pamir verschijnen. Dit is Peak Lenin en is 7233 meter hoog. Uiteindelijk komen we in de buurt van de grens want de paspoortcontroles worden frequenter. We moeten eerst door verschillende controles heen om Tadzjikistan uit te komen, vervolgens rijden we een minuut of twintig door niemandsland en dan volgt de grens van Kirgyzië. Deze grensovergang is weer echt een leuke om mee te maken. Er mag namelijk maar één auto tegelijk op een bepaald terrein gereden worden waar de registraties van de paspoorten plaatsvindt en de controle van de auto en bagage. Er lopen enorm veel militairen en politie rond, wat ze in dit afgelegen en koude oord moeten, ik weet het niet maar wij aanschouwen met genoegen de procedures. Pas als alle formaliteiten afgehandeld zijn, gaat de slagboom open en mag deze auto eruit en een andere erin. Aan de andere kant staan twee auto's te wachten die Tadzjikistan in willen. Deze worden vrij snel geholpen want dit zijn verkopers van fruit en groenten die proviand naar Murgab brengen. Voor deze snelle service hoeven ze hier maar één jerrycan benzine af te geven. We zien dat de militairen deze met een slangetje aftappen en lekker corrupt, hun eigen auto's er mee vullen. Na één uur en 25 minuten, zijn er in totaal vijf auto's geholpen, waaronder andere ook wij. We kunnen dus weer door rijden. Voor één nacht gaan we in Kirgyzië verblijven, zodat we de oversteek naar China kunnen maken.